Αριστούργημα στο επίκεντρο: Η κούκλα εμπνέει μαθητές στην Πολωνία!

Αριστούργημα στο επίκεντρο: Η κούκλα εμπνέει μαθητές στην Πολωνία!

Τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2025, το Ίδρυμα Karl Dedecius φιλοξένησε δύο σημαντικές εκδηλώσεις με επίκεντρο το μυθιστόρημα «Lalka» (γερμανική μετάφραση: «The Doll») του Bolesław Prus. Αφορμή στάθηκε η νέα μετάφραση του έργου από τους μεταφραστές Lisa Palmes και Lothar Quinkenstein, οι οποίοι θέλησαν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα γεγονότα για να προσφέρουν μια βαθύτερη εικόνα των προκλήσεων της λογοτεχνικής μετάφρασης.

Στις 27 Μαΐου 2025, περισσότεροι από 500 μαθητές από 14 σχολεία στην Πολωνία συμμετείχαν σε ένα διαδικτυακό σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε στο Zoom. Τα σχολεία που συμμετείχαν προέρχονταν από πόλεις όπως το Κατοβίτσε, το Gryfice και το Łódź, μεταξύ άλλων. Κατά τη διάρκεια του διαδικτυακού σεμιναρίου, ο Palmes και ο Quinkenstein συζήτησαν όχι μόνο τη μεταφραστική τους δουλειά, αλλά και τη γοητεία που έχει το μυθιστόρημα στους σύγχρονους αναγνώστες.

Το θέμα της μετάφρασης

Τα θέματα του διαδικτυακού σεμιναρίου περιελάμβαναν ιδιαίτερα τις προκλήσεις της μετάφρασης ενός μυθιστορήματος 130 ετών για ένα σύγχρονο κοινό, καθώς και τις έννοιες της συνεργασίας. Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να υποβάλουν ερωτήσεις απευθείας στους μεταφραστές, γεγονός που υπογράμμιζε τη διαδραστική φύση της εκδήλωσης.

Η δεύτερη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 10 Ιουνίου 2025 στο Collegium Polonicum στο Słubice. Τόσο μαθητές από το Ακαδημαϊκό Λύκειο του Πανεπιστημίου Adam Mickiewicz όσο και μαθητές από το Collegium Polonicum ήταν παρόντες εδώ. Το διαδραστικό εργαστήριο επικεντρώθηκε στις σύγχρονες μεταφράσεις των κλασικών λογοτεχνικών έργων και στις αποφάσεις που πρέπει να λάβουν οι μεταφραστές σε αυτό το πλαίσιο. Οι συμμετέχοντες έλαβαν πολύτιμες γνώσεις σχετικά με τη διαδικασία δημιουργίας της νέας μετάφρασης και μπόρεσαν να κατανοήσουν την οπτική των μεταφραστών.

Bolesław Prus και "Lalka"

Ο Bolesław Prus, γεννημένος ως Aleksander Głowacki στις 20 Αυγούστου 1847 στην Πολωνία, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του πολωνικού κριτικού ρεαλισμού. Το έργο του "Lalka" γράφτηκε μεταξύ 1887 και 1889 και εκδόθηκε το 1890. Το βιβλίο θεωρείται πλέον από πολλούς, συμπεριλαμβανομένου του νομπελίστα Czesław Miłosz, ως το μεγαλύτερο πολωνικό μυθιστόρημα. Σημαντικά θέματα στο μυθιστόρημα είναι ο δυστυχισμένος έρωτας μεταξύ του πρωταγωνιστή Stanisław Wokulski και της ευγενούς Izabela Łęcka καθώς και οι απεικονίσεις των κοινωνικών συνθηκών στη Βαρσοβία του 19ου αιώνα.

Το «Lalka» έχει ήδη μεταφραστεί σε 28 γλώσσες και έχει διασκευαστεί πολλές φορές σε ταινίες. Οι Γάλλοι και οι Άγγλοι το αποκαλούν «The Doll», ο τίτλος αναφέρεται σε ένα λιγότερο σημαντικό περιστατικό που αφορά ένα κλεμμένο παιχνίδι, αλλά συχνά συνδέεται στενά με τον χαρακτήρα της Izabela Łęcka. Το έντονο ενδιαφέρον του Προς για την απεικόνιση της κοινωνίας της εποχής είναι ιδιαίτερα εμφανές στην προσεκτική εξέλιξη του σκηνικού και των χαρακτήρων.

Ο Βοκούλσκι, ο οποίος προέρχεται από ένα φτωχό αριστοκρατικό υπόβαθρο και ξεκινάει ως σερβιτόρος, γίνεται, μέσα από μια σειρά από κτυπήματα της μοίρας, ένας πλούσιος επιχειρηματίας που ανεβαίνει στους αριστοκρατικούς κύκλους. Η δυστυχισμένη ερωτική του ιστορία με την Ιζαμπέλα όχι μόνο αντανακλά τις προσωπικές του απογοητεύσεις, αλλά αντιμετωπίζει και την κοινωνική αδράνεια της εποχής του.

Στο «Lalka» αναφέρεται έντονα η αποτυχία του Wokulski, που παλεύει για τη στοργή μιας γυναίκας που νιώθει διχασμένη ανάμεσα σε αυτόν και έναν άλλο άντρα, τον Starski. Το μυθιστόρημα, που συνεχίζει να συναρπάζει τους αναγνώστες σήμερα, εντυπωσιάζει με το βάθος των χαρακτήρων του και τις παρατηρήσεις της καθημερινής ζωής.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι οι εκδηλώσεις που διοργάνωσε το Ίδρυμα Karl Dedecius όχι μόνο αναζωπύρωσαν το ενδιαφέρον για το έργο του Prus, αλλά έριξαν και φως στη σημασία του μεταφραστικού έργου. Περισσότερες πληροφορίες για τις εκδηλώσεις μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα Ίδρυμα Karl Dedecius, ενώ περισσότερες πληροφορίες για τον Bolesław Prus και τη λογοτεχνία του είναι διαθέσιμες Wikimedia καθώς και στις Βικιπαίδεια μπορεί να βρεθεί.