Brandenburgse dialecten in transitie: een archief van vergeten woorden!

Brandenburgse dialecten in transitie: een archief van vergeten woorden!

Op 8 mei 2025 wordt de betekenis van het huidige Brandenburgse dialect benadrukt. Het dialect dat al generaties lang door de mensen in Brandenburg wordt gesproken, is op het platteland aanzienlijk veranderd. Veel woorden en zinsneden zijn vergeten, wat vooral de waarde onderstreept van het behouden en documenteren van deze vorm van taal. Een cruciaal project dat zich op deze uitdaging richt, is het Brandenburg-Berlijn Taalarchief (BBSA) aan de Universiteit van Potsdam.

Van 2016 tot 2022 werd onder leiding van Ulrike Demske een omvangrijk digitaliseringsproject uitgevoerd. Er werden 22.153 vragenlijsten gedigitaliseerd, die tussen 1950 en 1970 door ruim 2.000 dialectsprekers werden ingevuld. Deze vragenlijsten lagen decennialang in containers en kasten bij het Instituut voor Duitse Studies totdat ze werden herontdekt en verwerkt. Eén van de geïnterviewden was August Höhne, geboren in 1889, die een voorbeeld is van de taalkundige diversiteit van deze regio.

De rol van het taalarchief van Brandenburg-Berlijn

De BBSA heeft tot doel informele woorden, idiomen en telrijmen te documenteren. De opnames dateren uit het midden van de 20e eeuw en vertonen lexicale en syntactische eigenaardigheden van de Brandenburgse dialecten. Deze resultaten zijn toegankelijk voor locatiegebaseerde zoekopdrachten in het archief. Het archief bevat ook audio-opnamen van dialectsprekers, die de diversiteit en klank van de oude dialecten tot leven brengen.

Een belangrijk aspect van dialectonderzoek is echter de voortdurende verandering in taal. De invloed van de standaardtaal en vooral het Berlijns heeft geleid tot de nivellering van veel dialectische uitdrukkingsvormen. De verandering is ook merkbaar in de verandering in voornaamwoorden en hun betekenis. De verscheidenheid aan dialecten in Brandenburg is echter nog steeds indrukwekkend, gekenmerkt door Slavische, Nederduitse en Franse invloeden.

Lopende onderzoeksprojecten en vragen

Door de materialen te digitaliseren heeft de Universiteit van Potsdam de basis gelegd voor verder onderzoek. Onderzoekers en studenten zoals Luise Czajkowski zoeken voortdurend naar huidige sprekers van de dialecten om nieuwe gegevens te verzamelen en de voortdurende verandering van de taal te documenteren. De informatiebronnen zijn cruciaal voor toekomstig dialectonderzoek en stimuleren zo een levendige maatschappelijke discussie over taal en identiteit.

Het gebruik van het online archief wordt ondersteund door een helppagina met instructies. Als er problemen optreden, kunnen gebruikers contact opnemen met het archiefteam via het e-mailadres bbsa@uni-potsdam.de om suggesties of tips te geven over hoe het gebruik kan worden verbeterd.

Voor meer informatie over het onderwerp dialectonderzoek en zijn taken worden lezers uitgenodigd om de pagina's van te bezoeken dialektforschung.phil.fau.de te bezoeken.