Dialekty brandenburskie w okresie przejściowym: archiwum zapomnianych słów!

Dialekty brandenburskie w okresie przejściowym: archiwum zapomnianych słów!

8 maja 2025 roku zostanie podkreślone znaczenie dzisiejszego dialektu brandenburskiego. Dialekt, którym od pokoleń posługują się mieszkańcy Brandenburgii, na obszarach wiejskich uległ znaczącym zmianom. Wiele słów i zwrotów zostało zapomnianych, co szczególnie podkreśla wartość zachowania i dokumentowania tej formy języka. Kluczowym projektem poświęconym temu wyzwaniu jest Archiwum Języka Brandenbursko-Berlińskiego (BBSA) na Uniwersytecie w Poczdamie.

W latach 2016-2022 prowadzono kompleksowy projekt digitalizacji pod przewodnictwem Ulrike Demske. Zdigitalizowano 22 153 kwestionariusze, które w latach 1950–1970 wypełniło ponad 2000 osób posługujących się dialektem. Kwestionariusze te przez dziesięciolecia leżały w pojemnikach i szafkach w Instytucie Germanistyki, dopóki nie zostały ponownie odkryte i przetworzone. Jednym z rozmówców był August Höhne, urodzony w 1889 r., będący przykładem różnorodności językowej tego regionu.

Rola archiwum językowego brandenbursko-berlińskiego

BBSA ma na celu dokumentowanie słów potocznych, idiomów i rymów liczących. Nagrania pochodzą z połowy XX wieku i ukazują specyfikę leksykalną i składniową dialektów brandenburskich. Wyniki te są dostępne dla zapytań opartych na lokalizacji w archiwum. Archiwum zawiera także nagrania dźwiękowe osób posługujących się dialektami, które ożywiają różnorodność i brzmienie starych dialektów.

Jednakże ważnym aspektem badań dialektów jest ciągła zmiana języka. Wpływ języka standardowego, a zwłaszcza berlińskiego, doprowadził do zniwelowania wielu dialektalnych form wyrazu. Zmiana jest również zauważalna w zmianie zaimków i ich znaczeń. Jednak różnorodność dialektów w Brandenburgii jest nadal imponująca, charakteryzująca się wpływami słowiańskimi, dolnoniemieckimi i francuskimi.

Aktualne projekty badawcze i zapytania

Dzięki digitalizacji materiałów Uniwersytet w Poczdamie położył podwaliny pod dalsze badania. Naukowcy i studenci, tacy jak Luise Czajkowski, nieustannie poszukują osób aktualnie posługujących się danym dialektem, aby gromadzić nowe dane i dokumentować ciągłe zmiany języka. Zasoby informacyjne mają kluczowe znaczenie dla przyszłych badań nad dialektami i dlatego zachęcają do ożywionej dyskusji społecznej na temat języka i tożsamości.

Korzystanie z archiwum online jest wspierane przez stronę pomocy zawierającą instrukcje. W przypadku problemów użytkownicy mogą skontaktować się z zespołem archiwum za pośrednictwem adresu e-mail bbsa@uni-potsdam.de, aby przekazać sugestie lub wskazówki dotyczące poprawy użytkowania.

Więcej informacji na temat badań nad dialektami i ich zadań można uzyskać na stronach: dialektforschung.phil.fau.de odwiedzić.